Alle gespreken en analyses leiden tot een aantal centrale uitgangspunten. Deze uitgangspunten geven de kaders, richting en houvast voor de nadere uitwerking richting de Omgevingsvisie voor Borger-Odoorn. Een uitwerking samen met inwoners, partners en andere betrokkenen.

We hebben vijf centrale uitgangspunten gevormd. Hieronder komen ze nader aan bod.

De Toekomstvisie is voor een belangrijk deel nog steeds De blik op de nieuwe toekomst verdient uiteraard herijking. Dat is  de blik vooruit die de Omgevingsvisie in zich heeft. Kortom; de Omgevingsvisie herbergt opnieuw de robuuste laag en herijkt de blik op de toekomst.een helder en herkenbaar ankerpunt. In deze visie en ook in de daaropvolgende Structuurvisie is het goud van de gemeente Borger-Odoorn beschreven in een robuuste laag. Deze laag is ongevoelig voor de waan van de dag en vormt een te behouden, te beschermen en te versterken onderlegger. Het beschrijft en markeert het DNA van de gemeente Borger-Odoorn; het veen, zand en Hunzedal en de geomorfologische geschiedenis en de landschappelijke waarden. De continuïteit van deze robuuste laag wordt doorgezet in de Omgevingsvisie. Het blijft ook voor de komende periode het vertrouwde vertrekpunt in het opvangen en begeleiden van de uitdagingen waar de gemeente de komende jaren voor staat. 

Voor de inhoud van de Toekomstvisie en de herziening geldt:

• De robuuste laag uit de Toekomstvisie en de Structuurvisie is nog steeds actueel. Het vormt weer de basis voor de Omgevingsvisie.
• De robuuste laag blijft ook voor de Omgevingsvisie het vertrekpunt om uitdagingen waar de gemeente voor staat op te vangen en van richting te voorzien. Niet alleen vanuit behoud van het bestaande maar ook nadrukkelijk vanuit behoud en versterking door ontwikkeling.
• De blik op de toekomst  (de flexibele lagen) wordt in de Omgevingsvisie herijkt. Alle thema’s en onderwerpen die in de gesprekken aan de orde zijn gekomen kunnen een plek in de Omgevingsvisie vinden. De verbreding vanuit de Omgevingswet geeft ook ruimte voor aspecten zoals leefbaarheid, sociale cohesie, welzijn, noaberschap en gezondheid.
• Dit alles maakt dat een afzonderlijke herziening van de Toekomstvisie niet nodig is. De herziening en herijking van de Toekomstvisie en daarmee de brede blik op de nieuwe toekomst wordt onderdeel van de Omgevingsvisie.

• De gemeente Borger-Odoorn is onder te verdelen in drie unieke gebieden: het veen, het zand en het Hunzedal. Het onderscheid in deze gebieden is niet alleen geografisch, maar ook sociaal-cultureel terug te zien. De drie gebieden vragen vaak ieder om een eigen aanpak. We vinden het belangrijk het onderscheid van de drie gebieden in Borger-Odoorn te in het oog te houden.
• De beleving van rust en ruimte, landschap en groen zijn belangrijk in Borger-Odoorn voor inwoners en bezoekers. Dit vraagt om behoud en biedt ruimte voor initiatief.
• We willen de rust en ruimte in de gemeente behouden en versterken, initiatieven die bij deze waarden passen moedigen we aan.
• Behoud van cultuurhistorie en erfgoed in Borger-Odoorn is een groot goed. Met ruimte om nieuwe dingen toe te voegen en de eigen tijd te markeren. We kiezen voor modern behoud van onze gemeente.
• Het goud van Borger-Odoorn vormde eerder de basis voor het verkrijgen van het keurmerk Cittaslow en vormt straks de robuuste laag van de Omgevingsvisie.

Uit de trendanalyse en de gesprekken die we hebben gevoerd komen meerdere uitdagingen naar voren waar de gemeente de komende jaren mee aan de slag zal moeten. Deze uitdagingen hebben stuk voor stuk een grote impact op het dagelijks leven. Hieronder beschrijven we deze uitdagingen kort en geven we, waar al mogelijk, aan wat de ambitie op dit onderwerp is. Als het nog niet mogelijk is een ambitie of uitgangspunt te formuleren geven we aan hoe we hier in het proces van de Omgevingsvisie mee aan de slag willen.

• Energietransitie, warmtransitie en klimaatadaptatie: in alle opgaven voor de komende decennia is duurzaamheid en verduurzaming een rode draad. Er is binnen de gemeente ruimte nodig voor de energietransitie, warmtransitie en klimaatadaptatie. Noodzakelijke stappen met een grote invloed op de leefruimte. Dit onderwerp vraagt om goede afstemming binnen de regio en actieve overheidssturing. Daarnaast zetten we in op de verduurzaming van de bestaande woning- en bedrijvenvoorraad binnen de gemeente.
• Recreatie en MKB: Borger-Odoorn beschikt over een sterke recreatieve structuur met een groot aantal overnachtingen. De beleving is nu dat toeristen op veel geconcentreerde plekken samenkomen. Om ook andere plekken een kans te geven, zou de invulling van recreatie meer verspreid kunnen worden. Ook het midden- en kleinbedrijf is een belangrijke economische drager en werkgever binnen de gemeente. Het behouden en benutten van de kwaliteiten van recreatie en toerisme en het MKB vinden we belangrijk. Daarbij willen we ruimte bieden om te ondernemen.
• Agrarische sector: de agrarische sector staat, samen met de gemeente, voor grote uitdagingen. Wet- en regelgeving rond stikstof, ruimteclaims vanuit energie en klimaat, de discussies over een stap van intensief naar natuur-inclusief en circulair. We zetten samen in op ontwikkelruimte zodat de sector kan doorontwikkelen en tevens kan voldoen aan uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, natuur inclusieve en circulaire landbouw. Landbouw die bijdraagt aan de leefomgeving, maatschappelijk draagvlak heeft en economisch gezond is. De Omgevingsvisie maakt helder waar het toekomstperspectief van de sector en de kwaliteit van de fysieke leefomgeving elkaar raken en kunnen versterken.
• Bereikbaarheid en toegankelijkheid: een goede bereikbaarheid en (digitale) toegankelijkheid is belangrijk onder andere door het ‘nieuwe werken’. Er zijn veel flexibelere mobiliteitskeuzes en betalen naar gebruik wordt standaard (deelconcepten). Een goed OV-netwerk in de gemeente is noodzakelijk. De inspanningen in BOCE-verband zijn hierin leidend.

• Verkeersveiligheid: in Borger-Odoorn komen relatief veel zwaardere ongelukken voor in vergelijking met andere gelijksoortige gemeenten. Ook het aantal meldingen met betrekking tot verkeersveiligheid neemt de afgelopen jaren toe (ook door voetgangers en fietsers). Het verbeteren van de verkeersveiligheid heeft prioriteit.

• Positieve gezondheid: gezond leven en gezond oud worden wordt steeds belangrijker. Dat vraagt aandacht voor bewegen, voor jong en oud, in een prettige woon- en leefomgeving. We maken ons sterk voor het creëren, behouden en verbeteren van een gezonde en veilige leefomgeving, die ontmoeting en bewegen stimuleert.

• Leefbaarheid en wonen: er dreigt een onevenwichtigheid in de bevolkingsopbouw door het vertrek van jongeren (voor bijvoorbeeld studie) en jonge gezinnen in combinatie met vergrijzing. Voor de leefbaarheid en de levendigheid is het belangrijk dat jongeren en jonge gezinnen blijven of terugkomen. Daarvoor is het belangrijk dat de woonvoorraad en de aanwezigheid van voorzieningen aansluit bij de wensen van deze doelgroepen. We zetten in op voldoende (betaalbare) woningen en goed (bereikbare) voorzieningen voor alle doelgroepen in een aantrekkelijk woon- en leefklimaat. De leefbaarheid van de fysieke en sociale leefomgeving en het zelfstandig kunnen functioneren van inwoners hierin is de basis voor het goed wonen, werken en leven in Borger-Odoorn. De gemeente wil er zijn voor alle inwoners. De kracht van eigen initiatief en idee en modern noaberschap vinden we belangrijk. We faciliteren en ondersteunen waar nodig de samenleving of individuen. Zeker wanneer het gaat om kwetsbare inwoners en groepen. Door corona zien we de woningmarkt fors veranderen. De vraag naar woningen neemt toe ook buiten de stedelijke regio’s. Dit alles vraagt om een nieuw blik op het woonbeleid.

• Faciliteren en ondersteunen van de samenleving en individuen: zeker wanneer het gaat om kwetsbare inwoners en groepen en in het tegengaan van eenzaamheid. Doordat meer mensen alleen gaan wonen, kan eenzaamheid op de loer liggen. Het zorgen voor goede ontmoetingsplekken in de dorpen vinden we belangrijk.
  
  

Borger-Odoorn bleek in veel opzichten te passen bij Cittaslow en kreeg in 2010 het keurmerk. Cittaslow richt zich op de mens in een duurzame omgeving. De kernwaarden zoals kwaliteit van leven, sociale cohesie, waardevolle landschappen en biodiversiteit, traditie en innovatie en duurzaamheid beschrijven en drukken uit wat Borger-Odoorn is. De Omgevingsvisie biedt de kans om deze kernwaarden van een gedeeld beeld te voorzien. Daarom zetten we voor de Omgevingsvisie een stap verder en vertalen we de beschreven waarden in handelingsprincipes.
Dit met als doel dat iedereen, binnen en buiten het gemeentehuis, eenzelfde vertaling aan deze kernwaarden geeft. Dan gaat het naast wat de gemeente Borger-Odoorn is maar ook steeds meer over hoe de gemeente de dingen wil doen. Van zeggen naar nog meer doen en van uitgangspunt naar handelingsprincipes. Deze principes vormen de leidraad bij het vinden van oplossingen voor de uitdagingen van morgen en overmorgen en worden expliciet meegenomen en uitgewerkt in de Omgevingsvisie.

De oplossingen van Borger-Odoorn:

• zijn duurzaam en toekomstbestendig;
• passen bij de aard en schaal; waarbij kwaliteit gaat voor kwantiteit en snelheid;
• hebben oog voor de waardevolle landschappen en de door inwoners gewaardeerde aspecten rust, ruimte en groen;
• dragen bij aan een uitmuntende woon- en leefgemeente met een hoge kwaliteit van leven;
• bevorderen een krachtige samen- en zelfredzame gemeenschap.

Van gemeente naar gemeenschap
In de Omgevingsvisie zal de gemeente en de gemeenteraad positie bepalen. Dit betekent een duidelijke markering van eigen rol en verantwoordelijkheid. En het markeren van de ruimte voor de samenleving en initiatief. Uitgangspunt bij de rol die wij als overheid willen aannemen is het credo ‘van gemeente naar gemeenschap’. We willen een gemeente zijn die als partner aansluit bij de kracht van de gemeenschap, faciliteert en ondersteunt waar dat nodig is. Een gemeente die dingen in samenwerking met inwoners, instellingen, verenigingen en bedrijven tot stand brengt zonder altijd het initiatief te hoeven nemen. Dit uitgangspunt vraagt in de uitwerking richting Omgevingsvisie om een duidelijke positiebepaling op de bepalende onderwerpen en een helder proces met oog voor besluitvorming en het algemeen belang.

Participatievisie
De visie op participatie, die momenteel wordt opgesteld, zal in algemene zin de werkwijze en vormen bepalen die voor het maken van de Omgevingsvisie toepasbaar zijn maar ook voor het proces van initiatief als de Omgevingsvisie eenmaal is vastgesteld. We zorgen voor een goede afstemming, samenloop en wisselwerking tussen de Omgevingsvisie en de Participatievisie.